Momentje a.u.b. …
Alle informatie- en beleefpunten

Om de onzichtbare verhalen van de Waddenzee zichtbaar te maken staat de Wadkijker vol met informatiepunten. Deze informatiepunten nemen je mee naar verschillende plekken in het Waddengebied en dompelen je onder in merkwaardige verhalen. Hieronder zie je een overzicht van alle informatiepunten. Klik op het punt wat je aanspreekt en verdiep je in de wonderen van het Wad.

Informatie- en beleefpunten
Wrakkenkerkhof BurgerzandCultuurhistorie

Door verraderlijke stormen vergingen vroeger veel schepen. In het gebied Burgerzand-Noord liggen erg veel scheepswrakken – een werkelijk wrakkenkerkhof. toon op kaart

Scheurrak SO1Cultuurhistorie

Op kerstavond 1593 lagen honderden schepen op de Koopvaarders Rede ten zuidoosten van Texel in een zware storm. Enkele schepen sloegen van het anker en namen een veertigtal andere schepen mee in hun ondergang. Duizenden zeelieden kwamen om. toon op kaart

PalmhoutwrakCultuurhistorie

Het Palmhoutwrak is een scheepswrak uit de zeventiende eeuw. In 2014 is het wrak ontdekt door Texelse sportduikers. Uit het wrak zijn bijzondere vondsten gekomen waaronder: kanonnen, gereedschap, maar ook een ongeschonden zijden jurk van Koninklijke allure, die de wereldpers haalde. toon op kaart

Baron van Pallandt van RozendaalCultuurhistorie

De ‘Baron van Pallandt van Rozendaal’ was een vracht- en passagiersschip dat in 1867 is gezonken voor de haven van Oudeschild, Texel. Het schip kwam van Java en was geladen met koffie, suiker en tin. toon op kaart

Het SchervenwrakCultuurhistorie

In 2005 vonden sportduikers in de Waddenzee een scheepswrak met duizenden scherven. Ze gaven het de toepasselijke naam 'Schervenwrak'. toon op kaart

Het scheepswrak van de Engelsmanplaat Cultuurhistorie

In de eerste maanden van 2014 werden onderdelen van een scheepswrak gevonden door wadloper Lammert Kwant. Dit was in de omgeving van de oude fundering van de Groote Kaap op de Engelsmanplaat. In eerste instantie staken slechts de uiteinden van enkele spanten uit het zand, maar in de erop volgende zomer ontstond er een klein spoelgat ter hoogte van de wraklocatie en werd er meer van het wrak zichtbaar. toon op kaart

Vissersramp bij Paesens-ModdergatCultuurhistorie

Op 5 maart 1883 voeren 22 vissersschepen uit bij Paesens-Moddergat. Hiervan zijn er 17 vergaan in zwaar weer. Het waren zogenaamde blazers, die eigenlijk helemaal niet geschikt waren voor de Noordzee. Van de 84 opvarenden zijn er 83 omgekomen; bijna de volledige mannelijke bevolking van het dorp. toon op kaart

HMS Koningin Emma der NederlandenCultuurhistorie

Het schip de HMS Koningin Emma der Nederlanden – het grootste bekende wrak in de Waddenzee! toon op kaart

De verdronken dijk in het MarsdiepCultuurhistorie

In 2013 werd in het Marsdiep tussen Den Helder en Texel een 430 meter lange, 30 meter brede en 10 meter hoge structuur waargenomen. De structuur bevindt zich op een diepte van 20 tot 40 meter en is bij de Dienst der Hydrografie bekend als 'obstakel van stenen'. Welke schat ligt hier verborgen? toon op kaart

Verdronken nederzetting GrebbeCultuurhistorie

Al honderden jaren wordt in de kop van Noord-Holland verteld dat er in een duister verleden een stad was geweest die Grebbe heette. Deze stad zou gelegen zijn tussen het huidige Wieringen en Den Helder, ergens op het wad dus. In de 18e eeuw vertelden de vissers van Den Helder en Huisduinen dat in deze stad reuzen zouden hebben gewoond. toon op kaart

Griend en haar verdronken dorpenCultuurhistorie

Ten noordwesten van Harlingen ligt het eilandje Griend. Griend is een zandplaat met een oppervlakte van ongeveer 23 hectare, waar vroeger meerdere dorpen en zelfs een havenstad waren gevestigd. Kun jij het je voorstellen? toon op kaart

Het Eiland BoschCultuurhistorie

In 1700 bestond er een extra Waddeneiland, ten oosten van het huidige Schiermonnikoog – het Eiland Bosch. Weggeslagen tijdens een stormvloed, waardoor het ook wel het Groningse Atlantis wordt genoemd. toon op kaart

De Dijk van Holwerd naar AmelandCultuurhistorie

Op de historische kaart van 1883 staat de voormalige dam van Holwerd naar Nes op Ameland aangegeven. Deze rijshouten dam is aangelegd tussen 1875 en 1878, maar opgegeven na schade door stormvloeden in 1882. toon op kaart

Voormalige MiddelzeeCultuurhistorie

In de tijd van de middeleeuwen mondde op deze locatie een zeearm uit in de Waddenzee. Deze middeleeuwse zeearm begon ten oosten van Bolsward en boog bij Sneek naar het Noorden. Zie jij het al voor je dat je van Marssum naar Leeuwarden moest reizen met de boot? toon op kaart

Lepelaars op VlielandNatuur

Hier in de Kroon’s polders is een ideale plek om lepelaars te spotten. In de geulen is genoeg voedsel te vinden voor deze vogels. De lepelaar is te herkennen aan zijn spatelvormige snavel en witte veren. Kun jij er al een spotten? toon op kaart

Zilvermeeuwen op ‘t OerdNatuur

Hier op ’t Oerd broeden elk voorjaar ongeveer 3.300 paren zilvermeeuwen. Dit klinkt als een heleboel vogels, maar toch staan de zilvermeeuwen onder druk. toon op kaart

Mosselbanken nabij ModdergatNatuur

Door de Waddenzee liggen veel mosselbanken. Hier bij Moddergat ligt een grote mosselbank, zie jij hem al? toon op kaart

Oesterbank nabij TexelNatuur

Zie jij hier, vanaf de dijk, dikke zwarte strepen in de zee, ongeveer 200 meter uit de kust? Dat is een oesterbank. Wat weet jij al over oesterbanken? toon op kaart

Nonnetjes nabij UithuizenNatuur

Nonnetjes zijn kleine schelpjes die ingegraven zitten in de bodem van het Wad. Hoe dieper ze ingegraven zitten, hoe veiliger ze verstopt zijn voor vogels die deze nonnetjes als een lekker hapje zien. Hier, net uit de kust bij Uithuizen, zitten heel veel nonnetjes verstopt in de bodem. toon op kaart

Zeegras nabij GriendNatuur

Vroeger was er veel zeegras aanwezig in de Waddenzee, dat zorgde voor een beschutte leefomgeving voor veel dieren. Door de aanwezigheid van zeegras zwommen er vroeger zelfs dolfijnen in de Waddenzee! toon op kaart

Algenmetingen Zuid-Oost LauwersoogNatuur

Algen vormen de basis van de marine voedselketen. Algen zijn in de Waddenzee dan ook heel belangrijk. Hier in de zee ligt een meetstation waar de hoeveelheid algen in het water wordt gemeten. toon op kaart

Bot nabij ZurichNatuur

Hier in het water nabij Zurich wordt jaarlijks het aantal botvisjes geteld. Hoeveel vissen er precies zijn wisselt natuurlijk, maar elk jaar worden ze wel gevonden. Heb jij ook al een bot voorbij zien zwemmen? toon op kaart

Haaien in de zeegaten van de WaddenzeeNatuur

Vanaf de jaren 70 was de haai in de Waddenzee verdwenen, maar de afgelopen jaren lijkt hij weer in opkomst te zijn. Dat klinkt wel spannend, haaien in de Waddenzee. Gelukkig is deze soort niet gevaarlijk voor mensen. toon op kaart

Zeehonden nabij WesthoekNatuur

Zeehonden leven overal in de Waddenzee, maar volgens de tellingen van de laatste jaren zwemmen vooral in het stukje Waddenzee waar je nu voor staat, gemiddeld de meeste Zeehonden. De grootste kans om er eentje te spotten! toon op kaart

Broedeiland SternNatuur

Vogels hebben het steeds moeilijker met het zoeken naar een perfecte en veilige locatie voor hun nest. Hier in Groningen is daar een oplossing voor bedacht: er is een broedeiland aangelegd. toon op kaart

Kwallen op het strandNatuur

Misschien heb je ze al zien liggen: kwallen. De Waddenzee zit er vol mee! toon op kaart

Zeegat tussen Den Helder en TexelDynamiek

Door de grote stroming tussen Texel en Den Helder is de zeebodem als het ware uitgesleten en bevindt zich hier een relatief diep gat – het Marsdiep. Hoe kan dit gebeuren? toon op kaart

Slib in de DollardDynamiek

Hier in de Dollard is het slibgehalte van de Waddenzee het allerhoogste. Wat betekent dit? Dat er hier heel veel plakkerige modder op de bodem ligt. Dit is niet altijd goed voor de natuur. toon op kaart

De ZuidewalvulkaanDynamiek

Ligt er een vulkaan onder de Waddenzee? Jazeker! Maar wees niet bang, deze vulkaan was actief toen er nog dinosauriërs op aarde liepen, dus die doet nu geen vlieg kwaad. toon op kaart

Aardbeving in de Waddenzee Dynamiek

In de Waddenzee, ongeveer 3 kilometer uit de kust vanaf Usquert, Groningen, heeft in mei 2012 een aardbeving plaats gevonden. Ja, je hoort het goed, een aardbeving in de Waddenzee! toon op kaart

Droogval-uur in LauwersoogDynamiek

Door het getij staat het Wad het ene moment helemaal onder water en liggen er het andere moment grote stukken droog: het droogval-uur. Hier, bij de sluis van Lauwersoog, wordt dagelijks een getijdenvoorspelling gedaan en kun je dus online zien wanneer het droogval-uur is. toon op kaart

Het wantij nabij VlielandDynamiek

Het wantij is de plaats waar de vloedstromen van de beide zeegaten aan weerszijden van een Waddeneiland elkaar ontmoeten. Op die plek is de vloedstroom het zwakst en bezinkt het meeste slib. Hierdoor is dit de meest ondiepe zone. Zo ook hier ten zuidoosten van Vlieland. toon op kaart

ZoutkamperlaagDynamiek

Zoutkamperlaag is een vaargeul tussen Ameland en Schiermonnikoog, vlak naast de Engelsmanplaat. Deze geul wordt gebruikt als vaarroute tussen Lauwersoog en de Noordzee, die met name belangrijk is voor de visserij en de recreatievaart. toon op kaart

Wadwachters op RichelDynamiek

Richel is een belangrijke wadplaat voor de natuur in het Waddengebied. Bij hoog en laag water dient het als rustplaats voor beschermde vogels zoals de scholekster, de grote stern en de drieteenstrandloper. toon op kaart

Saliniteit nabij de AfsluitdijkDynamiek

Het water in de Waddenzee is zout, maar de hoeveelheid zout in het water verschilt sterk. Hier in de buurt van de Afsluitdijk is het zoutgehalte laag door de invoer van zoet water uit het IJsselmeer. toon op kaart

Lauwersmeer: de grens tussen zoet en ziltDynamiek

Ongeveer 50 jaar geleden is het Lauwersmeer afgesloten van de Waddenzee. Langzamerhand is het meer minder zout geworden en is de flora en fauna volledig veranderd. toon op kaart

Kwelders nabij PieterburenDynamiek

Een gebied dat zijn bestaan te danken heeft aan de speciale dynamiek van het Wad, zijn de kwelders. Door de continue toevoer van zand en slib zijn deze gebieden steeds hoger komen te liggen. Zo hoog zelfs, dat ze boven de zee uitstaken. Een uniek leefgebied voor verschillende soorten planten en dieren. toon op kaart

Dollard-Eems RietlandDynamiek

Riet in zee, dat zou je niet verwachten. Riet valt onder de familie van grassen en is hierin een van de weinige grassen die van water houdt. Een andere reden waarom je hier geen riet zou verwachten is omdat riet niet van zout water houdt. Rara hoe kan dit? toon op kaart

De Vlieter, sluiting van de afsluitdijkActuele activiteiten

Met de auto ben je er misschien al lang voorbij gereden, maar is het je wel eens opgevallen dat er een monument midden op de afsluitdijk staat? Weet jij eigenlijk wel waarvoor dit monument hier staat? toon op kaart

Gat in de zeedijk bij Holwerd?Actuele activiteiten

Holwerd vergrijst - Jongeren trekken weg en het wordt een steeds minder aantrekkelijke locatie. Hier wil men veranderingen in aanbrengen en dat door de dijk door te breken. Huh, dat klinkt apart, laten we dit verder uitzoeken. toon op kaart

Vaarrecreatie HarlingenActuele activiteiten

Vaarrecreatie op de Waddenzee geeft een boost aan de toeristische sector. De keerzijde is wel dat de natuur hierdoor wordt verstoord. Vinden we een balans? toon op kaart

Drijvende boeien bij NoordpolderzijlActuele activiteiten

In de Waddenzee liggen veel boeien om het vaarverkeer in juiste banen te lijden. Kun jij ze hier, vanaf de dijk bij Noordpolderzijl, ook zien liggen? toon op kaart

Rifblokken in de EemsdeltaActuele activiteiten

Hier langs de Eems liggen rifblokken in het water. Huh? Rifblokken? Ja Rifblokken! Deze blokken zijn van bij elkaar geperst slib gemaakt, zodat dieren zoals mosselen zich hieraan kunnen hechten. toon op kaart

Vismigratierivier AfsluitdijkActuele activiteiten

De Afsluitdijk is een grote hindernis voor vissen die in de Waddenzee leven, maar zich willen voortplanten in het zoete water van het IJsselmeer. Hier is een oplossing voor bedacht: de vismigratierivier. toon op kaart

Energie opwekken met een onderwatervliegerActuele activiteiten

De zoektocht naar het winnen van energie uit getijdenstroming. De Waddeneilanden hebben de ambitie om zelfvoorzienend te worden in energie en drinkwater. Het SeaQurrent project wil met onderwatervliegers getijdenenergie opwekken. Hoe werkt dat eigenlijk? toon op kaart

Gas onder AmelandActuele activiteiten

Diep onder de Waddenzee zijn verschillende gasbellen te vinden. Onder Ameland zijn zelfs meerdere gasbellen gevonden. Vandaar dat vanaf dit eiland geboord wordt naar gas. Dit kun je herkennen aan de installatie midden in de natuur. toon op kaart

Donkerte op het WadActuele activiteiten

Het verschil tussen dag en nacht is heel belangrijk voor veel processen die plaatsvinden in de Waddenzee. Het Wad is dan ook een van de weinige plekken in Nederland waar dit verschil heel duidelijk is. Op het Wad kun je nog de echte donkerte beleven! toon op kaart

Visserij- en baggerintensiteit EemshavenActuele activiteiten

Op de Waddenzee is veel vaarverkeer aanwezig, bijvoorbeeld vissersboten. Eemshaven is een van de plekken waar vanuit deze boten vertrekken. Om al deze vaargeulen bereikbaar te houden, wordt er veel gebaggerd. Weet jij al wat daarmee bedoeld wordt? toon op kaart

Telecomkabels bij KoehoolActuele activiteiten

Op deze locatie, tussen Koehool en Dijkshoek, verdwijnt een telecomkabel in de Waddenzee. Deze kabels zijn essentieel voor een goede infrastructuur, maar deze infrastructuur is in gevaar. toon op kaart

Pijpleidingen nabij HarlingenActuele activiteiten

Hier bij Harlingen verdwijnt een pijpleiding in de Waddenzee. Via deze pijpleiding kwam gas, gewonnen uit de Waddenzee, het vaste land van Nederland binnen. toon op kaart

Alle kaarten

We zullen onze kaarten maar gelijk op tafel leggen: Wij van de Wadkijker laten ons graag in de kaart kijken. Letterlijk. Want met dit overzicht spelen we je in de kaart door alle oude en nieuwe landtekeningen te presenteren. Bekijk er eens een paar van hetzelfde gebied en hoe het landschap door de jaren heen is veranderd. Klopt het denk je, of is het doorgestoken kaart? In dat geval mag je het altijd bij ons aankaarten .

Kaarten
Hoogteligging Waddenzee 2013 Dynamiek
Jaarlijks worden metingen gedaan om de hoogteligging van de zeebodem te bepalen. In de Waddenzee is het water namelijk constant in beweging, waardoor zand en slib zich steeds verplaatst. Dit zorgt ervoor dat de hoogte van de zeebodem blijft veranderen. Op plekken waar het water snel stroomt, wordt zand en slib meegenomen, waardoor er diepe geulen ontstaan. Op rustigere plekken komt het zand en slib weer op de bodem terecht, waardoor de bodem hier steeds een stukje hoger komt te liggen. toon kaart
Historische kaart 1848, oostelijke Waddenzee Cultuurhistorie
Op deze kaart zijn de contouren van een stukje voormalige Waddenzee zichtbaar. Zo is hier Schiermonnikoog een stuk kleiner dan nu. Ook is de zandplaat 'het Rif' tussen Ameland en Schiermonnikoog niet aanwezig, waardoor de Engelsmansplaat een veel grotere oppervlakte heeft. toon kaart
Historische kaart 1852, westelijke Waddenzee Cultuurhistorie
Een uitsnede van de kaart van de Zuiderzee. De Waddenzee was een belangrijk doorvoergebied voor schepen die vanaf de toenmalige Zuiderzee de wereld gingen verkennen. Vandaar dat het Waddengebied ook op deze kaart te zien is. Als je goed naar deze kaart kijkt, kun je oude vaarroutes ontdekken. Deze kaart is samengesteld door G. Hulst van Keulen, te Amsterdam. toon kaart
Historische kaart 1883, hele Waddenzee Cultuurhistorie
Het Wad is erg dynamisch en dat is goed terug te zien op deze kaart. Zie de contouren van het Wad in 1883 met haar toenmalige geulen en zandbanken. De namen van de geulen komen je misschien bekend voor, maar de ligging is hier vaak toch een beetje anders dan nu. Ook de Eilanden hebben andere vormen. En is de Lauwerzee ten noorden van Friesland je al opgevallen? Enige idee wat je daar nu kunt vinden?Deze kaart is een uitsnede van een grotere kaart waarop ook de Noordzee staat. De kaart heet ‘Noordzee, van Texel tot de Elbe en Weser’ gemaakt door Jacob Swart. Uitgegeven bij de Weduwe G. Hulst van Keulen, Amsterdam 1883. toon kaart
Paleogeografische reconstructie 100 n. Chr. Cultuurhistorie
Landschappen veranderen langzaam door de invloeden van bijvoorbeeld wind en water. Ook in Nederland is er sinds de laatste ijstijd veel veranderd. Op deze paleogeografische kaart is een reconstructie gemaakt van het landschap 100 jaar na Chr. Vooral Noord-Holland en Friesland hebben hier een andere vorm dan die we nu kennen. In deze tijd werden de boeren in het zuiden van Nederland verrast door de Romeinen, maar in het noorden was het leven ook niet rooskleurig. De Nederlandse kust bestond uit een moeras met veen, dat het wonen hier erg lastig maakt.Deze kaart is gemaakt door Vos in 2018. Lees meer over de Nederlandse landschapsgeschiedenis op deze website (https://www.atlasleefomgeving.nl/nieuws/maak-reis-door-12000-jaar-landschapsgeschiedenis) toon kaart
Bodemhoogte Waddenzee 2017 Dynamiek
De hoogte van de bodem ten opzichte van NAP laat de dynamiek in het Waddengebied goed zien. Delen die onder water staan, liggen onder NAP en zijn op deze kaart blauw. Hoe donkerder blauw, hoe dieper. In het oranje zijn de gebieden zichtbaar die boven de zeespiegel liggen, zoals de eilanden en kustgebieden.Door laseraltimetriemetingen van de droogvallende delen en peilingen van de diepere wateren te combineren, is deze kaart samengesteld (bij laseraltimetrie worden lasermetingen gebruikt om vervormingen in een waterkering op afstand te kunnen meten). Deze kaart is een onderdeel van de ecotopenkaart van de Waddenzee. De diepte van de bodem bepaalt namelijk hoe vaak een gebied onder water staat. Dit heeft een groot effect op het ecosysteem op die locatie. Om deze ecotopen (leefomgevingen met verschillende eigenschappen) samen te stellen, is verschillende informatie nodig. Lees hier meer over op deze website. toon kaart
Droogvalduur Waddenzee 2017 Dynamiek
Op deze kaart is zichtbaar dat bepaalde delen van het Wad droogvallen. Op de donkerrode vlakken is het 85 tot 100% van de tijd droog. Dit is vooral in kustgebieden die alleen met hoog water of met springtij onder water staan. De oranje gekleurde gebieden staan ongeveer de helft van de tijd onder water. Dit zijn vooral de zandbanken. De groene locaties vallen bijna nooit droog. De donkerblauwe locaties staan altijd vol met water, dit zijn de geulen.Het verschil in hoe vaak een locatie droogvalt, zorgt ervoor dat er veel verschillende niches (leefomgevingen) ontstaan. Daarom is er een hoge biodiversiteit aan planten en dieren te vinden op het Wad.Lees meer over het droogvaluur op deze website.Of op deze notitie. toon kaart
Hydrodynamiek Waddenzee 2017 Dynamiek
Om beter inzicht te krijgen in de dynamiek van de Waddenzee, worden veel berekeningen gemaakt van de stromingen en golven in het water. In het oranje is veel beweging van het water zichtbaar en in de meer blauwe locaties is het water wat rustiger.Deze kaart is samengesteld door modelberekeningen. Wil je daar meer over lezen, ga dan naar deze website. toon kaart
Golvenkaart Waddenzee 2017 Dynamiek
Een manier om erachter te komen hoeveel stroming er in het water zit, is door te kijken naar de beweging van de golven. Een woeste zee met veel golven zorgt ervoor dat veel zand en slib vanaf de bodem omhoog komt. Dit kan een goede verstopplek zijn voor bijvoorbeeld visjes. Maar ja, dan moeten ze wel oppassen dat ze niet weggespoeld worden! Op de kaart is in het oranje/rood zichtbaar waar grote golven te spotten zijn. In het groene gebied zijn de golven minder wild.De informatie op deze kaart is gebaseerd op de orbitaalsnelheid. De orbitaalsnelheid is de stroomsnelheid aan de bodem van een golf. Een golf is in feite een rondgaande beweging, die onderaan op de bodem aangrijpt. Een maat voor de hoeveelheid energie waarmee een golf aangrijpt op de bodem is de snelheid waarmee die beweging langs de bodem gaat.De golfinformatie op deze kaart is gebaseerd op maximale orbitale snelheden aan de bodem. Deze snelheden zijn berekend met het SWAN-kuststrookmodel. Dit is terug te lezen op deze website. toon kaart
Maximale stroomsnelheid Waddenzee 2017 Dynamiek
Door de verschillen in diepte en de ligging van de eilanden, kan de stroomsnelheid op verschillende locaties in de Waddenzee erg verschillen. De oranje vlakken op de kaart geven de locaties aan waar het water het snelste stroomt. Dit is bijvoorbeeld in de geulen tussen de eilanden. Het water stroomt hier door een smallere doorgang, waardoor als de energie in het water als het ware wordt opgepropt en het water sneller gaat stromen.De stroomsnelheden op deze kaart zijn berekend met het Simona-kuststrook-fijn-v6-model, waarbij gebruik gemaakt wordt van een kromlijnig grid. Lees meer over de kaart op deze website. toon kaart
Berekende hemelhelderheid in de nacht, zonder bewolking Actuele activiteiten
Op deze kaart is te zien hoe donker het 's nachts is. Zo zijn vooral de grote steden terug te zien, want daar brandt veel licht. Valt het je ook op dat de Waddenzee helemaal donker is? Dat is niet voor niks! Om de natuur niet te verstoren, is het belangrijk dat het donker is op het Wad. Zoals je ziet, lukt dat erg goed. Deze donkerte heeft voor de mens ook voordelen, want hierdoor is de sterrenhemel veel beter zichtbaar. Wil je graag sterren kijken kom dan naar het Wad!Zie ook andere versies van deze kaart, bijvoorbeeld met het effect van wolken, op deze website. toon kaart